माटोको दियो बनाउनेहरु भन्छन् : यसपाली उत्साहित छौं

बाराको विश्रामपुर गाउँपालिका वडा नं. २ कान्तिपुर बरैनियाका चनरदेव पण्डित (कुम्हाल) ७२ वर्षका भए । बुढ्यौली उमेरमा पनि उनको जोश लोभलाग्दो छ । तिहारमा दिपावली गर्न प्रयोग हुने माटामा दियो बनाउ व्यस्त उनी यसपाली अघिल्लो वर्ष भन्दा राम्रो ब्यापार भएकोमा खुसी पनि थिए ।

‘कोरोनाले २ बर्ष व्यवसाय राम्रो भएन यसपाली अलि राम्रो होला जस्तो छ ।’ उनले भने । तेस्रो मुलुकबाट भित्रिएको विद्युतीय झालरबत्ती र छिमेकी मुलक भारतबाट मेशिनमा बनाइएका दियोका कारण माटोको दियो बनाउने नेपाली व्यवसायी दवावमा भएको कुम्हालको भनाई छ ।

युवा पुस्ताले माटोको दियो बनाउने कामलाई झन्झटिलो माने पनि पुराना पुस्ताका व्यवसायीले भने अझै दयो बनाउने कामलाई निरन्तरता दिएका छन् । तर, बजारमा बढेको महंगीले आम्दानी थोरै भएको उनीहरुको भनाई छ । ‘विगतमा सामानको मुल्य सस्तो हुँदा बरु राम्रै फाइदा हुन्थ्यो अहिले रेट बढेको छ तर, पनि नाफा छैन ।’ उनले भने । घर परिवारको खर्च व्यहोरेर झण्डै एकलाख जति आम्दनी हुने उनले बताए । ७२ वर्षीया चनरदेव पडित (कुम्हाल) विगत ४२ वर्षदेखि यो पेशामा छन् । ‘यो सिजनल व्यवसाय हो । अन्य समयमा खासै बिक्री नहुने र राख्ने ठाउँको पनि अभाव हुँदा अरु समयमा खेतीपातीमै बित्छ ।’ उनले भने ।

सिकेको सीपको निरन्तरता

वीरगन्ज महानगरपालिका वडा नम्बर १६ का राजेन्द्र पडित पनि यो पेशामा पछिल्लो समयमा अवरोध पुगेको बताउँछन् । व्यापारमा कुनै अवरोध नभए बार्षिक ३ लाख जति आम्दानी गर्न सकिने उनको भनाई छ । पछिल्लो समयमा माटोकै आयातित सामान र विद्युतीय झालरबत्ती तथा युवा पुस्ताको आकषण कम हुँदा पेशा नै संकटमा गएको उनको भनाई छ ।

वीरगन्जकै रानीघाटमा माटोका सामग्रीको पसल संचालन गरेर बसेका रानीगंज रहरियाका सुनिल प्रजापतिले माटोबाट विभिन्न सामान बनाएर बिक्री गर्दा घरायसी खर्च चलाउन गार्हो नहुने बताउछन् । बाराको इटियाहीका शम्भु पडित ( कुम्हाल ) घर बनाउने राजमिस्त्री हुन् । तर पर्वको यो सिजनमा उनी पुस्तैनी पेशा माटोको सामग्री बनाउने कामलाई निरन्तरता दिने गरेको बताउँछन् । पर्साको पोखरिया नगरपालिका वडा नं.७ रानीगंजकै दिनेश पण्डित प्रजापतिले विगत १५ वर्षदेखि माटोकै भाँडाकँुडा बनाउदै बिक्री गर्दै आएका छन् ।

व्यवसायी उत्साहित

एकातिर कोरोना संक्रमण, अर्कोतीर झालरबत्तीको हस्तक्षेपले विलखबन्दमा परेका व्यवसायी यो बर्ष उत्साहित छन् । सर्वसाधारणले माटोका सामान किन्न थालेपछि उनीहरु उत्साहित छन् । मध्य तराईमा निकै धुमधामले मनाउने दिपावली र छठपर्वमा माटोका कलश, ढकन, चौमुख दियो, हात्ती, खपरी, सानो दियो प्रायः नभई हुँदैन । गएको दुईबर्ष कोरोनाले खुलेर पर्व मनाउन नपाएका सर्वसाधारण यो बर्ष सबै सामग्रीको जोहो गर्न थालेपछि माटोका सामान बनाई बेच्ने व्यवसायी पनि अलि हौसिएका हुन् ।

सोमबार उनीहरुले समुदायकै तर्फबाट वीरगन्जको घण्टाघर छेउमा एक कार्यक्रमको आयोजना गरी वीरगन्ज महानगरपालिकाका नगरप्रमुख विजय कुमार सरावगीसँग छठसम्म विपी उद्यानको सडक छेउबाट आफूलाई नहटाउन आग्रह पनि गरे । ‘मिल्छ भने हामीलाई नियमित यतै माटोका सामग्रीको पसल गर्न निश्चित ठाउँ मिलाइदिनुस् ।’ नगरप्रमुखसँग उनीहरुले भने । नगरप्रमुख सरावगीले पनि तत्काल त्यहाँबाट नहटाउने आवश्वासन दिए । बरु व्यवस्थित रुपमा व्यापार गर्न व्यवस्था मिलाइदिने आश्वासनले माटोका सामग्रीको उत्पादन र बिक्री गर्न दुई बर्ष नपाएका व्यवसायी निकै खुशी भएको उनीहरुले तर्क गरे ।